Rabu, 29 Februari 2012

Sakulah Managah


55-SAKULAH MANANGAH.
      Habis sakulah randah 6 tahun, masuk pulang sakulah manangah. Sakulah manangah ku bahari jauh, parak pakan Sungai Basar. Anam batu jauhnya dari rumah. Babiskar surang pang hari hari. Hari pamulaan sakulah gin aku tulak surang hajak. Kakada ayah maatar. Pandai2 surang pang. Alhamdulillah di tarima hajak sakulah di situ. Di bagi bagi olih cikgu dapat masuk tingkatan 1B, kira bagus jua tu. Samuwaan tingkatan satu hajak ada 8 klas. A,B,C,D,E,F,G,H. Di bagi bagikan maikut kaputusan papariksaan sakolah randah. Nang tapandai tantunya di klas A, sampailah mana nang tabungul ka klas H. Nang kada bisa manulis mambaca gin ada hajak. Mapa ngituai, bahari sakulah kada kira pandai ka bungul tatap naik hajak klas.
      Masuk sakulah manangah tantunya kawan2 gin kawan hanyar. Di Klas 1B, ada 3 orang jua kawan ku nang asal dari sakulah randah nang sama. Tu gin surang jua lalaki, 2 lagi bibinik. Jadi surang lalaki tu pang jadi kawan baik ku. Tapi lawas2 samuwaan nai jadi kawan, kada kisah lagi. Kada takutan lagi. Sakulah randah tagak banyak bahari, sudah manangah pada takumpullam di situ. Tulak sakulah ba biskar pang surang, pukul 6.00 pagi musti dah siap. Karap hajak kada sawat sarapan di rumah, nginum banyu kosong pang. Mapa ngitu ai, salewat lewatnya pukul 6.30 musti dah bagarak. Salalunya 40 minit pang bakayuh hanyar sampai, tu amun kada hujan, jalan kada licak. Jalan bahari cuma jalan tanah mirah, ada tampat tatantu nang habis tanah mirahnya, bah bilang luluk pang amun hujan. Kada hingkat di lalui babiskar. Handak lalu jua kana bajalan batis pang di sahan basikal di bahu. Amun tidak tayar biskar hibak awan tanah liat tasangkut di sayap, apa kada hingkat bajalan biskar. Mimang azap sakulah bahari. Tu pang amun hujan hajak karap pang ponteng sakulah. Kada kaya wahini, jauh banar bezanya. Jalan waahini ba tar baik. Sakolah gin bamutu. Bah kan ada jua nang di antar bakarita. Alhamdulillah.....

Ahad, 26 Februari 2012

Maanyam katupat


54-MAANYAM KATUPAT.
     Bukan samuwaan urang bisa maanyam daun katupat nih. Aku haloi lagi bahari sudah bisa. Mulaan tu aku balajar awan umak tu, tuhuk maikuti, kada mau dapat, kayapak lih ngalihnya, lajuk banar umak ku malajari. Ahirnya aku balajar awan kawan nang taganal saikit pada aku. Nah nyaman pulang balajar, satumat jua am balajar, sudah bisa maanyam katupat. Umai asa rami banar pang. Macam macam janis katupat aku bisa maanyam. Ada ngaran nya katupat burung, katupat sate, katupat bantal, katupat bawang. Tu pang nang aku tahok. Bila handak rayak hajak, aku pang nang rajin maanyamkan daun katupat nih, ading2 ku nang lain kadadak nak bisa nyak, kulir ya am balajar. Masa tu bangga banar pang aku nang pambisanya. Lagi bangga hingkat maulah katupat bawang, umak ku gin kada bisa maulah katupat bawang. Aku balajar awan kawan ku tu pang nang jadi bisa.
     Walau bagaimana pun, jasa umak ku kada ku lupakan. Sagala asas nya aku balajar awan umak ku, karap maitihi umak maulah kayapak. Cuma handak mahuruiakan tu jua am awan kawan. Lagi pun aku tangan kiwak, umak ku kanan, kawan ku tu jua kiwak, tu nang nyaman balajar. Sampai ka tuhak wahinik, ingat haja lagi aku, magunai aku bisa maanyam katupat nih. Binik ku gin kada bisa. Taga wahini kakadang jua am maulah katupat amun arik rayak. Kulir maambil daun niur, pokok nya sudah tinggi. Lagi nyaman manjarang katupat sagara hajak, manukar katupat babungkus plastik di kadai. Taga rasanya tantu kada sama awan nang asli.

Jumaat, 24 Februari 2012

Kuih Luyang


53-KUIH LUYANG.

     Sajanis lagi kuih nang wajib ada pada ari rayak bahari ialah kuih luyang. Tiap tahun pang umak ku kada katinggalan maulah kih luyang ni. Kuih luyang ni di ulah dari tapung baras, di adun cair2 mangikut sukatan nang di tantuakan. Umak jua nang tahu sukatannya. Amun cukup sukatan awan parisa katumbar awan bahan lain nyak yang di andaki, maka nyaman banar pang kuih luyang nya. Rangup, manis, manyalirakan. Aku katuju banar bahari mamakan kuih luyang nik. Lagi2 ulahan umakku, asa kada tandingan rasa sadapnya awan ulahan urang lain.
      Maulah kuih ni di randang hajak ka minyak, ada acuan nyak nang khas. Basi tambaga tu ada ba lubang lubang saakan bunga. Handak mulai marandang, hangatkan dahuluk acuan di dalam minyak, dah cukup hangat, culupkan ka adunan tapung tadik. Jangan sampai tanggalam. Adunan nang malakat di acuan tu tarus di buat ka rinjing minyak hangat, di guyang guyang supaya adunan tu tapacul dari luyang nyak. Hijakan sampai masak, hanyar di angkat. Samantara tu acuan tarus di hangatkan, culup lagi ka acuan, buat ka rinjing.  Kaitu pang sampai habis adunan di randang ulah kuih luyang. Bahari ada jua urang nyambat kuih guyang. Tapi urang wahini manyambat kuih bunga ros.

Selasa, 21 Februari 2012

Maulah kuih bahuluk


52-MAULAH BAHULUK.
    Tiap tahun bila handak raya hajak kada katinggalan pang umak ku maulah kuih bahulu. Samacam dah jadi satu kawajipan, musti ada kuih bahulu. Bahari bukannya sanang nak malulah kuih bahulu nih. Maulah cara tradisional. Pamulaan tu mangujak hintalu dahulu di dalam gadur, sampai kambang, imbah tu buati gula, dah cukup kambang buati pulang tapong. Samua mangikut sukatan. Umak ku pang nak taho sukatannya. Aku kada taho. Aku nang rami nya manolong mangujak pang. Bah bilang baliiran pang paloh. Bukannya satumat, kakadang labih dua jam. Salagi umak kada manyuruh ampih, kujak pang taros. Lagi lawas mangujak lagi baik bahulo nyak ujar umak. Kuih bahulu ni   mimang kasukaan ku. Cacah awan banyu teh O lagi nyaman, kanyang pang mamakan.


     Handak mambakar, satu hal lagi, bukan nya sanang. Bahari manak ada oven. Nang ada dapur kayu hak. Sudah siap hajak di tanggar pang lagi acuannya ka atas bara. Panutup acuan nyak gin adaki bara jua. Imbah tu sapui sadikit minyak di acuan bahulu tu, buati ai lagi sadikit sadikit adunan nang di kujak tadi. Tutup awan panutup acuan nang sudah babara. Hadangi pang labih kurang 10 minit. Lagi lawas mamasak lagi capat bahulu masak, sudah cukup hangat ya am acuannya. Api bara masti ki kawal, amun tidak hangit pang. Bah bilang baharian pang salalunya maulah bahulu nih. Dari pagi2 sampai ka patang pang hanyar siap. Uyuh pang kapalakan. Maka puasa lagi. Taga amun sudah handak kada kisah samuan tu. Ulah hajak pang sampai siap. 

Ahad, 19 Februari 2012

Bara'an


51-BARA’AN.
    Sudah manjadi adat orang2 di kampung ku baraan nih. Dari bahari sampai wahini, magunai dipa baraan di pagi Hari Raya. Salalunyak bulik hajak dari masjid tarus pang bakumpulan di rumah Tok Sidang sabagai rumah pamulaan. Adalah labih kurang 30 ka 40 orang, bacampur kakanakan awan urang tuhak. Tapi lalakiannya hajak. Babinian kada bulih umpat. Sudah duduk bakalilingan di rumah tu, maka batakbir lah, amun kada gin barsalawat hajak ka atas Nabi kita saw. Di ikuti awan doa salamat. Maka makanan gin sudah di siapkan awal2 di tangahan rumah. Ada macam2 makanan, ada nag maulah katupat, nasi himpit, lamang. Lauk nya gin macam2 rasa ada, ada masak randang, masak kari, sambal kacang, ada juga lontong. Kada katinggalan kuih2 raya musti ada, biskut awan kek. Ada jua nang manghidangkan buahan. Banyu nya gin macam2. lain rumah lain pulang jamuan makanan awan banyu nya.
    Imbah hajak rumah pamulaan, tarus ikuti rumah kadua. Kaitu pang salanjutnya, sampai habis rumah2 mana mana yang umpat baraan di singgahi. Salalunya habis sampai ka pukul 1 atau 2 patang. Kaitu pang tiap tahun. Rami ai baraan ni. Tapi bahari kakanakan ni kadida orang tuhak atau tuan rumah mambagie duit, kada kaya kakanak wahini. Kakanak wahini nang ia nya mancari duit raya pang. Makan kada tapi hakon. Dah dapat duit raya lakas pang bulik mancari rumah orang lain pulang. Mun kakanak bahari tu pang, makan nang iya nya, hampai buncit parot, karas kakanyangan. Ada nang sampai sakit parot. Ia ai...puasa sabulan, tiba hari raya macam2 di makan dah tu banyak pulang, macam2 di kajal ka parot, mana parot tu kada maragam.

Jumaat, 10 Februari 2012

Ari Raya


50-ARI RAYAK.
    Kamuncak puasa arik rayak. Napa nang ramiknyak rayak nik. Bahari malam arik rayak nik bilang kada baguguringan pang. Guring satumat jua am. Kakanakan nang ramiknya mencucuh mariam. Bilang kada singrantian bunyi galanduman basahutan sapanjang malam. Imbah hajak magrib mula rancak galanduman. Nang takurang saikit dah labih pukul 12 tangah malam jua am. Imbah tu, dah subuh rancakkai pulang galanduman di sanak sinik. Mariah mandangar bunyi mariam nih. Marcun kurang bahari, amun ada gin marcun papan tu jua am, kadida marcun atau bunga api kaya wahini. Bunga api bahari gin di ulah dari dawai, babalirang, dilikit hujungnyak, mancalirak pang bunga apinya. Kakanakan halui jua am nang ramik mamain, nang ganalan lagi ramik main mariaman.
    Pagi pagi rayak biasaklah di suruh kuitan mandi lakas lakas, imbah tu pakai baju nang hanyar di ulahkan atau di tukarkan kuitan. Umai asa bangga nyak ai, dapat mamakai baju hanyar. Amun kakanak bibinian tu ada nang babaju bagirap girap. Sukak banar pang mamakai. Nang lalaki babaju kurung (set malayu). Siap basampin lagi tuh. Sabalum pukul lapan pagi, musti kamasjid. Arik tu handak malihat banyak nya urang ka masjid. Kajadian kabanyakan urang, ada nang mambawa sadadah dari rumah, sambahyang sampai ka luaran, hibak di dalam kada kamuatan. Ada ai jua nang datang hajak ka masjid, taga kada sambahyang, ahh ujarnya, sambahyang sunat hak, kada sambahyang kada apa ai.
    Salasai hajak kutbah arik rayak, mula lah baansur kaluaran. Kami nang bagana sakampung nik tarus bakumpulan di rumah sidang di kuala kampung. Kada kira tuhak kah anom, bakumpul di situ. Sampai labih 50 urang. Nih nang di sambat ‘baraan’. Salalunyak mambaca takbir atau salawat di iringi doa salamatan. Jamuan makan sudah di siapkan. Macam2 ada, katupat, nasi tindih, lamang, randang, kari, sambal kacang, kuih kuih, buah buahan, kada kasambatan. Salasai hajak rumah tok sidang tarus ka rumah no 2, satarusnya sampai habis sa kampung mana yang maumpati baraan. Kada kurang 20 bigi rumah, biasanya sampai pukul 1 atau 2 patang pang hanyar habis.

Khamis, 9 Februari 2012

Main mariam


49-MAIN MARIAM.

      Satu lagi nang mariahnya bahari bila parak raya nik, urang main mariam. Galanduman pang di sana sini bunyi mariam. Lagi ganal mariam nyak lagi kuat bunyik nya. Taga mariam ganal2 nik biasanya nak tuhak nang main. Kakanakan kada wani main. Lagi pun kada bisa maulah. Mariam ganal ni di ulah dari batang niur. Batang niur di tatak labih kurang 10 kaki, di balah dua dahulu, di tabuk di bahagian dalam nya, tinggalkan bahagian kulit satabal 2 inci. Imbah tu tangkupakan nai pulang, di simpai (di ikat)kuat kuat awan tali atau awan rantai basikal. Agak2 tahan jangan sampai pacah. Siap sudah mariam, buntut nya di pajal saikit ka tanah, muntungnya di dongakan saikit ka atas. Nah kaya apa handak malikit, mambunyikan. Ulahkan pulang batang buluh andaki cuntang batatak di hujung buluh toh, hagan maandak kabat. Siap hajak buati kabat, curahi sadikit banyuk. Manggurak pang kabat, di surungai lagi ka dalam muntung mariam. Hadangi huluk 3 ka 4 minit. Di cucuh ai lagi lubang haloi di pangkal mariam tu. ‘Booooommmmmmm’ kuatnya bunyi nyak, sunging talinga, asa jadi tuli pang amun kada batukup talinga. Handak mancucuh gin kada wani parak2. Pakai galah pang panjang2. Ikat gulung saikit kain buruk di hujung galah tu, culup ka minyak gas, hanyar di likit, parakkakan ka lubang haloi mariam. Tukupi lubang talinga, kainak sunging.
     Salain dari mariam batang niur, ada jua urang maulah dari batang nibung, buluh haur. Ada jua mariam cuntang di susun hajak di dalam tanah. Ada jua mariam papan hajak. Tabuk huluk tanah labih kurang lebar 6 in panjang 4 kaki, tukupi awan papan tabal, timbusi tanah, tindihi batu2 ganal di atasnya. Asal hajak ada barupa tarowong, balubang haloi di pangkal hagan malikit, jadiam mariam. Lagi ganal mariam, maka lagi hangkoi pang bunyi nyak.

Isnin, 6 Februari 2012

Malam Likuran


48-MALAM LIKURAN.
    Tahoklah malam likuran. Urang banjar bahari manyambat malam 10 akhir ramadan tu malam likuran. Napa nang raminyak. Nang ramiknya mamasang lampu punjut. Bilang tarang pang sakampungan. Tiap bigi rumah mamasang lampu punjut, mariahnyak pang. Ada nang mamasang sampai ka jalan jalan, tarang pang, kada takutan lagi. Kabanyakan urang bahari maulah surang hajak lampu punjut nih. Maulah dari cuntang susu atau pon botol kicap. Sumbu nyak tali guni, banyak hajak bajual bahari. Intang muntung sumbunya tu di gulungkan zink lambut, jadi haratai api lampu nya banyala. Minyaknya minyak gas atau di sambat jua minyak tanah.
    Salain tu ada jua nang maulah dari buluh haur. Ini lagi harat, badirit pang sumbunya. Di andak tinggi tinggi, kaya pintu garbang. Harat pang di lihat dari jauh. Bah bilang balawan lawan pang kakanakan sakampung masing masing balawan harat maulah lampu punjut. Nang tuhak nyak gin umpatan nai jua, malajari kakanakan. Taga tu pang amun ari ba  angin kuat atau arik hujan habis pang pajahan. Mapa ngitu ai. Angin awan hujan kada hingkat di tangati, kahandak Ilahi. 

Jumaat, 3 Februari 2012

Mambayar Fitrah


47-MAMBAYAR FITRAH.
     Tiap tahun bila parak ari raya hajak banyak pang urang mambayar fitrah. Ada nang mambayar ka amil, ada jua nang tarus mambagi ka urang urang nang susah di kampung tuk. Masa haloi ayah ku pang nang mambayarkan fitrah. Rami malihat urang mambayar fitrah nik. Amun sudah ganal, sudah bisa bagawi surang, kada lagi kuitan mambayarkan, kana bayar surang pang. Caranya bahari kana manukar baras dahulu atau pun mambawa baras saurang dari rumah. Handak manukar baras kada ngalih kadak. Manukar hajak awan wakil amil, baras nang sudah di kumpulkan olih amil tuh. Bapadah huluk handak manukar baras, imbah tu bayari barapa harga nang di tantuakan. Dah manukar baras tu, di niatakan nai lagi hagan tujuan bafitrah. Julung tarus baras tu ka wakil amil. Wakil amil gin manarima dangan niat nyak. Amun banyak tanggungan, banyak kali pang manukar awan manjulung baras. Di niatakan tiap ikungan nang di tanggungnyak. Kira unik jua tuh.
    Kada kaya wahini, lagi nyaman mambayar fitrah. Kada payah babaras. Julungi hajak tarus duit awan nilai harga baras, barapa urang tanggungannyak, bayar tarus sakali jumlahnyak. Tarus basalam awan wakil amil niatkan mangaluarakan fitrah maikut harga baras sakali harung bagi diri awan tanggungannya karana ALLAH Ta’ala.

Rabu, 1 Februari 2012

Tarawikh ka surau


46-TARAWIKH KA SURAU.
     Kakanakan bahari banyak nang kasurau bila malam bulan puasa. Rami pang amun banyak nang datangan. Aku nang ramiknya mangatuk taluntung. Imbah hajak babuka di rumah, amun sawat sambahyang magrib huluk, amun kadak tarus pang ka surau. Konon nang sambahyang di surau. Cah ..paragahan banarai. Tak da la  nak sambahyang amun dah panat bukah ka surau tu.
   Napa nang di capai kayu taluntung pang lagi. Taluntung di katuk “tung ke tung ke tung ke tung ke tung”. “Tung tung tung tak, tung tung tung tak”. Macam macam lagu di katuk mahiau urang kampung datangan ka surau. Amun dah banyak kakanakan datang, barabut pang kayu taluntung, masing masing handak mangatuk. Tapik amun nang tuhaknya sudah datangan, tak paksa am ba’alah, kada wani lagi mangatuk, di sariki urang tuhak banarai.
   Masuk hajak isak, sambayangan, imbah tu sambahyang tarawikh. Bahari 20 rakaat pang tarawikh, imbah tu witir lagi 3 rakaat. Taga imamnya punyalah laju sambahyang. Mbaca fatihah tu sakali bahinak jua. Bilang asa kasa sawat mairingi, badiri, rukuk, sujud, laju banar. Hampai asa mahingal awak. Lagi lagi amun parut hudah kakanyangan babukak tadi. Satangah jam labih jua, imbah sudah sambahyang tarawikh. Cuba am bayangkan, kaya apa laju nyak. Amun urang wahini, 8 rakaat gin sa jam labih. Bagamatan hajak, surahnya mambaca/hafal quran samuka surat sarakaat.