Isnin, 16 November 2015

BAINGUN ITIK

100-BAINGUNAN ITIK.
     Selain baingunan hayam, itik gin di ingun nai jua. Ada dua janis itik, kami manyambat itik japun, babulu putih saikungan, bisa tarabang, bisa bahintalo, bisa jua maharam hintalonya sampai jadi anak. Nang laki tagak ganal, nang bini tahalui saikit. Nang kaduanya itik nila. Ada jua urang nyambat itik jawa. Itik nila ni bamacam macam warna, babalang balang. Itik nila kada bisa maharam, bisa bahintalo haja. Amun manukar anak itik ni bagus itik bini haja, hingkat bahintaluan. Amun itik laki, napang lagi cagar di sumbalih pang di ulah lauk. Baingun itik di bandang nih kada ngalih, banyak banyu, banyak sumbar makanannya. Kada ngalih maharagu. 

     Satiap pagi salalunya itik itiknya di lapas haja pang bebas. Bisa haja inya bacari makanan, takadang jauh jua bahayau. Taga asal patang ingat haja handak bulik, kerek kerek kerek ujarnya babunyi maintak makan lagi, padahal talih bilang kancang hudah. Napang lagi bawakan ayan, biar baisi saikit nasi dingin, di ampahhakan ka kurungan, di timbai nasi dingin ka dalam kurungan, bajurut pang masukan. Hudah masuk di tutup ai lagi lawang kurungan. Selamatan pang itik baguringan.

     Kasukaan ku wayah bahari maipie hintalonya pang. Tiap hari, asal ada talihat hintalonya ancap pang maambil. Itik ni bahintalo gin kada bakataraan, di mana haja inya suka mahajan. Bahamburan pang di dalam kurungan. Sudah di ipie, di basuh lingis lingis, imbah tu di simpan dahulu dalam bakul. Handak makan hintalo itik ambil haja di wadah bakul. Amun sudah banyak ayah jual hintalo itik nih. Kada kira ai sapa handak manukar atau salalunya jual haja ka tokeh cina di pakan.

MANYAMBALIH HAYAM

99-MANYAMBALIH HAYAM.
      Wayah kakanakan nang raminya amun kuitan handak manyambalih hayam. Bah bilang asa arai banar pang mun aritu makan balauk hayam. Siap bapadah badahulu, batampah handak nang pahanya ujar, nang surang lagi handak dada nya ujar. Mun ingat handak manyambalih, malam2 lagi kuitan hudah manangkap hayam di kurungan, di ikat batisnya, di kurung dalam sarkap buluh. Isok pagi hanyar nyambalih. Bila ayah dah sambalih hayam, umak pulang nang mamaruti, mangaluarkan tambuluk awan isi parut hayam tuh. Imbah tu di culup ka banyu manggurak, hagan nyaman mancabut bulunyak.

   
 Nah giliran aku pang di suruh kuitan mancabuti bulu hayam hampai lingis. Hudah lingis bulu hayam hanyar di banam pulang ka api. Banam saikit saikit hajalah supaya habis bulu-bulu halusnya tasalukut, lagi pun baik lihatannya mun hayam tu di banam. Hudah tu hanyar umak mancincang. Masak kasukaan kami bahari di masak gangan cabai karing. Bah bilang dua tiga piring pang makan nasi, kanyamanan lauk hayam bagangan, tambah lagi ada ikan wadi sabagai tambahan.

BAINGUN HAYAM

98-BAINGUNAN HAYAM.
   Urang bahari mimang rajin baingunan hayam kampung. Bagana di bandang ya am, kada ngalih pasal makanannya, banyak hajak banih. Kurungannya gin maulah di barumahan hajak. Kada ngalih2. taga tu pang mun kada biasa kada katahanan bau harok tahiknya. Lagi satu amun hayam tu maharam, takana pulang nang banyak bahama, naikan pang hamanya ka atas rumah. Mun kada tahan apa kagatalan pang awak di hurung hama hayam. Bahari mana ada ridset. Mun gatalan awak di lumur awan minyak gas banarai.


    Bahari asanya bilang kada suah manukar hayam daging. Kada taho gin dimana ada bajual, ada kah kadidak kah. Nang taho nya hayam kampung jua am. Mun asa handak mamakan hayam, nyambalih pang surang barang saikung dua. Hintalo hayam gin kada suah nukar. Ngintu pang di makan hintalo hayam kampung. Asal hajak inyak balum maharam. Urang bahari bajualan lagi hayam kampung nih. Tiap2 hari ada lalu cina bamutu mambawa ragalau, manukar hayam kampung. Mun kada baduit jual hajak pang hayam tu sabarapa nang patut. Jual nang anom2 hajak cina tu handak. Mun dah tuhak cina kada handak, mun di tukarnya gin murah banar. Jadi nang tuhak kada payah di jual, hagan di ingun lagi satarusnyak. Hintalo hayam gin amun banyak di jual haja pang. Hingkat jua manambah balanja manukar gula atau garam. Kaito pang bahari, susah2 hidup taga nyaman hajak pasal makanan. Banyak nang kada parlu di tukar, bulih baingunan batanaman surang hajak.

Ahad, 22 Julai 2012

Manyuluh ikan


97-MANYULUH.
    Satu lagik cara mandapati ikan ialah manyuluh. Manyuluh tantunya waktu malam. Wayah tu pulang banyu bandang tangah di naikkakan. Bandang balum di tajak atau balum di bajak awan kubuta, jadi tagah pang lagi awan jarami awan rumput2nyak. Bila banyu bandang mula naik, ikan2 gin mayau pang ka marata bandang. Waktu tu lah nang ramik manyuluh ikan nik. Sabujurnya manyuluh nik hagan maitihi ikan nyak di mana bapatak atau baranai. Marayau pang di bandang, di anak anak parit mnyuluhi ikan awan suwar. Amun dah kalihatan bersiap pang. Parkakas nang di gunakan parang panjang, bukan hingkat di tangkap kaitu hajak. Mun dah kalihatan kalibat ikan, di libas atas di tatak pang di lakasi, amun kanak manimpas, kalihatan nai habang banyunya awan darah ikan. Hahari hak lagik, musti ada ikan nang sudah panggal di situ. Salalunya nang nyaman di ulihi manyuluh nik ikan haruan atau ikan kali juaam. Ikan tu ganal ya am, nyaman manimpas. Bah amun rajin bahayau manyuluh satumat jua am banyak pang baulihi. Taga tu pang ikannya panggal2 hudah kana timpas, mun bawa bulik kana lakas pang manyiyangi.

Bagagau


96-BAGAGAU.
     Amun sudah kadida paralatan manangkap ikan maka bagagau pang caranyak. Bagagau nik sabujurnya ramik. Amun bakawanan balawanan pang siapak nang cakap, nang handal, nang pambisaan baulihi manangkap ikan. Batajun hajak ka kolam atau ka parit nang ada padang tagah. Di hahari pang di bawah rumput rumput tuh. Selalunya bagagau wayah banyu surut, wayah banyu bandang hudah di buang, ikan bakumpulan pang di dalam kolam. Bagagau nik mau bisak awan cakap. Amun tarasa ada ikan tahahar, lakasi pang di kacak, jangan bagi lapas lagik. Taga tu pang bagagau ni, silap silap takacak ular guni atau ular tanah nang bagana di banyu. Amun kada pawanian jangan lah handak bagagau, aur takuciak takuciak banarai kainak.

Jumaat, 20 Julai 2012

Mamasang halat bubu.


95-MAMASANG HALAT BUBU.



   Satu lagi alat mamarangkap ikan ialah bubu. Bubu lagi ganal pada lukah, bantuknya tinggi. Bubu di pasang di parit ganal. Mamasang bubu parlu ada halatnya. Halatnyak jua di ulah dari buluh. Di rantang saganal parit. Di pinggir halat hanyar di andaki bubu. Halat bubu batujuan mahalang parjalanan ikan. Satiap ikan nang handak malintas dari kiwak ka kanan atau dari kanan ka kiwak akan manyusup di higa halat hampai tabuat ka muntung bubu. Muntung bubu ni biasanya 2 balah. Dari mana hajak ikan bakunyung, bulih tabuat pang ka dalamnya. Nasib2 pang jua, amun banyak rezeki, banyak pang baulihi. Taga bahari saja banyak ikan, musti ada hajak baulihi. Takadang nasib baik hundang galah gin banyak baulihi mamasang bubu nik. Saja ramik bahari. Kada suah taputus bakalan ikan bagana di bandang.

Mamasang lukah


94-MAMASANG LUKAH.
     Lukah ni salah satu alat mamarangkap ikan. Lukah bahari di ulah dari buluh. Arwah ayah ku mimang bisa maulah lukah. Saja harat ulahan nyak. Lukah biasanya di pasang di parit haloi paranggan bandang. Waktu banyu bandang handak di buang. Amun patang nik mamasang, esok pagi pang hanyar maitihi. Mamasang gin handak bisak, andak bujur bujur munak hinjapnya ke dalam banyu, di higanya sumbati awan rumput rumput supaya ikan jangan talapas di kalaluannyak. Sabalah hujung lukah musti timbulkan saikit, jangan samuwaan tanggalam. Amun samuwaan tanggalam, amun ada ikannya nya apa matik kainak kada hingkat bahinak. Amun nasib baik apa banyak pang ikan babuatan ka dalam lukah. Amun nasib kada baik apa di buati ular gunik. Ular gunik mimang sukak mamakan ikan nang sudah taparangkap di dalam lukah. Lagi satu amun arik hujan labat, lakas lakas pang di itihi, kaluku lukah hanyut atau tanggalam. Amun hanyut kaluku hilang atau rusak. Amun tanggalam kaluku habis matian ikannyak. Tu pang lukah nik, bagantung pada nasib hajak pang.