Ahad, 22 Julai 2012

Manyuluh ikan


97-MANYULUH.
    Satu lagik cara mandapati ikan ialah manyuluh. Manyuluh tantunya waktu malam. Wayah tu pulang banyu bandang tangah di naikkakan. Bandang balum di tajak atau balum di bajak awan kubuta, jadi tagah pang lagi awan jarami awan rumput2nyak. Bila banyu bandang mula naik, ikan2 gin mayau pang ka marata bandang. Waktu tu lah nang ramik manyuluh ikan nik. Sabujurnya manyuluh nik hagan maitihi ikan nyak di mana bapatak atau baranai. Marayau pang di bandang, di anak anak parit mnyuluhi ikan awan suwar. Amun dah kalihatan bersiap pang. Parkakas nang di gunakan parang panjang, bukan hingkat di tangkap kaitu hajak. Mun dah kalihatan kalibat ikan, di libas atas di tatak pang di lakasi, amun kanak manimpas, kalihatan nai habang banyunya awan darah ikan. Hahari hak lagik, musti ada ikan nang sudah panggal di situ. Salalunya nang nyaman di ulihi manyuluh nik ikan haruan atau ikan kali juaam. Ikan tu ganal ya am, nyaman manimpas. Bah amun rajin bahayau manyuluh satumat jua am banyak pang baulihi. Taga tu pang ikannya panggal2 hudah kana timpas, mun bawa bulik kana lakas pang manyiyangi.

Bagagau


96-BAGAGAU.
     Amun sudah kadida paralatan manangkap ikan maka bagagau pang caranyak. Bagagau nik sabujurnya ramik. Amun bakawanan balawanan pang siapak nang cakap, nang handal, nang pambisaan baulihi manangkap ikan. Batajun hajak ka kolam atau ka parit nang ada padang tagah. Di hahari pang di bawah rumput rumput tuh. Selalunya bagagau wayah banyu surut, wayah banyu bandang hudah di buang, ikan bakumpulan pang di dalam kolam. Bagagau nik mau bisak awan cakap. Amun tarasa ada ikan tahahar, lakasi pang di kacak, jangan bagi lapas lagik. Taga tu pang bagagau ni, silap silap takacak ular guni atau ular tanah nang bagana di banyu. Amun kada pawanian jangan lah handak bagagau, aur takuciak takuciak banarai kainak.

Jumaat, 20 Julai 2012

Mamasang halat bubu.


95-MAMASANG HALAT BUBU.



   Satu lagi alat mamarangkap ikan ialah bubu. Bubu lagi ganal pada lukah, bantuknya tinggi. Bubu di pasang di parit ganal. Mamasang bubu parlu ada halatnya. Halatnyak jua di ulah dari buluh. Di rantang saganal parit. Di pinggir halat hanyar di andaki bubu. Halat bubu batujuan mahalang parjalanan ikan. Satiap ikan nang handak malintas dari kiwak ka kanan atau dari kanan ka kiwak akan manyusup di higa halat hampai tabuat ka muntung bubu. Muntung bubu ni biasanya 2 balah. Dari mana hajak ikan bakunyung, bulih tabuat pang ka dalamnya. Nasib2 pang jua, amun banyak rezeki, banyak pang baulihi. Taga bahari saja banyak ikan, musti ada hajak baulihi. Takadang nasib baik hundang galah gin banyak baulihi mamasang bubu nik. Saja ramik bahari. Kada suah taputus bakalan ikan bagana di bandang.

Mamasang lukah


94-MAMASANG LUKAH.
     Lukah ni salah satu alat mamarangkap ikan. Lukah bahari di ulah dari buluh. Arwah ayah ku mimang bisa maulah lukah. Saja harat ulahan nyak. Lukah biasanya di pasang di parit haloi paranggan bandang. Waktu banyu bandang handak di buang. Amun patang nik mamasang, esok pagi pang hanyar maitihi. Mamasang gin handak bisak, andak bujur bujur munak hinjapnya ke dalam banyu, di higanya sumbati awan rumput rumput supaya ikan jangan talapas di kalaluannyak. Sabalah hujung lukah musti timbulkan saikit, jangan samuwaan tanggalam. Amun samuwaan tanggalam, amun ada ikannya nya apa matik kainak kada hingkat bahinak. Amun nasib baik apa banyak pang ikan babuatan ka dalam lukah. Amun nasib kada baik apa di buati ular gunik. Ular gunik mimang sukak mamakan ikan nang sudah taparangkap di dalam lukah. Lagi satu amun arik hujan labat, lakas lakas pang di itihi, kaluku lukah hanyut atau tanggalam. Amun hanyut kaluku hilang atau rusak. Amun tanggalam kaluku habis matian ikannyak. Tu pang lukah nik, bagantung pada nasib hajak pang.

Selasa, 17 Julai 2012

Manuba


93-MANUBA.
      Manuba ni satu parbuatan nang paling di sariki urang. Mapa kada sarik, amun habis ikan saparitan matian. Dari nang palacingan hampai ka nang ganalan, samuwaan matik. Nang sayangnya amun kada kasawatan maipiei. Mamutih pang timbulan udah jadi bangkai, babau harok. Manuba ni gawian urang kulir awan bungul nyak. Biasanya nang manuba nik kada bapadah, bararanai hajak saurangan, tu nang ngalih mangatahui, siapak nang manubak. Takoni hak sapa sapa, mimang kadida nang mangakuk nyak.

   Ikan nang hanyar di tuba salalunya mabuk, kada hiran di urang. Nyaman banar manangkapnyak. Amun ada kalihatan, sauk hajak pang, ikan tu kada bukah. Di tangkap kaitu hajak gin mau hajak. Udah nak mati ya am. Kada badaya lagik. Amun kita kada maambil, ikan tu matik hajak pang, esok jadi bangkai babau harok. Sayang..... amun ada kasawatan di ipiei hajak. Hingkat hajak di ulah ikan karing. Amun di masak di makan kaitu hajak kada tapi nyaman lagi.

Mamukat


92-MAMUKAT.
    Bahari bagana di bandang kada kakurangan ikan. Macam2 carak manangkap ikan. Ikan dari nang haloi sampai ka nang ganal samuwaan di sapuk. Manjala, mahancau, maunjun, mangalau, manajur, manangguk, nintu biasa hajak. Taga ada sakumpulan manusia nang tagak rakus manurun nakan pukat. Mamukat ni biasanya depak di parit ganal. Paling kurang 4 urang. 2 manarik di sabalah pangkal di kiwak awan kanan parit. 2 lagi di sabalah hujung di kiwak awan kanan jua. Jaraknya labih kurang ½ batu. Bila dah sama sama manarik, ahirnya kainak batamuan di tangah, maka kada hingkat kamanaan lagi pang ikan bukahan. Bilang samuwaan pang ikan taparangkap di dalam pukat. Malainkan ikan nang bapatak di higa di padang tagah nang kada tabuat. Amun ikannyak banyak mau hajak sapikul sakali angkat. Urang mamukat ni biasanya hagan bajualan. Mun mamakan surang kada kahabisan.
     Tu pang urang mamukat nik di sariki urang lain. Mahabisakan ikan ujarnyak. Mapa lagi handak baulihi ikan bagi urang nang  manjala atau mahancau. Mapa ngituai, handak d sariki asa kada purun, kaluku jadi bakalahian pulang kainak. Basarah hajaklah pada ALLAH, razaki Allah tu kada kurang kadaam.