Rabu, 16 Mei 2012

Manimba


83-MANIMBA.
      Bahari amun banih sudah ganalan, sudah mula kalacongan, maka banyu bandang di buang di karingngakan. Jadi segala ikan ikan babuatan pang kadalam kolam kolam atau parit parit. Kabanyakan bandang urang bahari, di tangah tangan bandang ada di ulah kolam. Tujuan utamanya hagan manciduk bulanak hagan manampak banih samaian. Salain tu hagan mangumpulkan ikan pang. Tu nang ramiknya. Tiap tiap musim pang kolam kolam ni di timba jua, di karingkan banyunya. Nyaman handak manangkap ikan ikan nyak. Ikan haruan, sapat, papuyu, kali, tu pang nang biasanyak. Maka ganal ganal ikan nyak. Kabanyakan ikan ikan ni hagan simpanan di ulah ikan karing awan di ulah wadik. Taga amun talalu banyak bolih hajak di jual, banyak hajak urang nang suka manukari. Taga kuitan ku jarang hagan bajual, samuwaan pang di ulahnyak wadik awan ikan karing. Simpanan hagan lauk samusin (8 bulan) lagi babandang.
     Caritak pasal manimba nik, ada caranya. Tim panimba di ulah dari tim minyak ampat sagi. Batali ampat panjuru, 2 di hadap kiri awan kanan, 2 lagi di balakang timba kiri awan kanan jua. Bila manimba kana badua pang, surang di sabalah kiri inkuti dua tali, surang lagi di sabalah kanan 2 tali jua. Maka di hayun pang baimbai, cedok, tarik, lapaskan banyunyak ka atas, ka tampat lain. Hayun hak salagi kada uyuh. Amun ganal kolamnya mau 2 ka 3 jam pang hanyar karing. Sudah karing banyunya hanyar nyaman maipie ikannya. Ramik banar pang baharik. Wahini kadidak lagi dah. Mun ada gin urang wahini guna injin manimba.

Makanan


82-MAKANAN.
     Kaluarga ku bahari amun makanan ni baimbai pang nang ada di rumah tu. Jangan pulang ada nang handak badahulu atau badudi dudi, kuitan ku kada suka. Amun makan musti baimbai ujarnya, jadi kina lauknyak sasamaan mamakan, saikit sama saikit, barataan marasani. Amun kada baimbai kaluku nang tadudi apa tinggal kuah haja lagi, tu nang kuitan kada suka. Bahari makan duduk basilaan, kadida babangku bameja. Piring makan gin sudah batanta, kada magan tapahurup awan ading baading. Aku ingat lagi piring makan ku bawarna kuning, di higa bawahnya ada batanda bulat hirang batagar. Maalum lah piring bahari piring zink janis ayan. Mun sudah kalawasan mamakai apa batagar pang. Panyudah nya balubang lubang. Bila imbah hajak makan, maka piring kana basuh saurang. 
      Mimang sudah paraturan nang di tatapkan olih kuitan. Kaitu pang rutin harian makan, bagus jua makan di piring surang, imbah makan tu basuh surang. Aku cuba ai lajari anak anak ku kaitu wahini, tapi kada tapi paasian jua. Amun di suruh hanyar mambasuh, amun kada di suruh... di andaknya hajak pang di dalam sinki tuh. Umaknya jua kainak nang mambasuhakan.

Sabtu, 12 Mei 2012

Bacari kayuk apik


81- BACARI KAYU API.
      Bahari hidup di bandang ada bamusim. Amun bandang sudah imbah batanam, maka gawian gin jadi kurang. Wayah tu lah urang tuhak tulak ka hutan, bacari kayu apik. Maka hutan bukannya parak, maniga, ampat batu jua ai jauhnya. Kayu nang di cari bukannya haloi haloi, saganal sapamalok, panjang sadapa. Bawa bulik bamutu 3 atau 4 tatak sakali bawak. Sampai di rumah di tatak lagi di handapi. Nang sadapa tu di tatak bagi 3 lagi, jadi sadang sadang pang hagan manyurung ke padapuran. Sudah di tatak, di balah balah pulang awan kapak.
      Aku bahari rajin hajak mangganae mambalah balah kayu api nik. Ramik rasaknyak, prak... prak.......tabalah haloi haloi amun kana caranya nyaman hajak mambalah. Sudah siap di balah balah, maka di jamur pulang di karing ngakan. Udah karing, di susun, di simpan di barumahan atau di tampat nang kada kana hujan. Kayu kayu apik nik kana banyak pang basimpanan, cagar tahan kagunaan sakurang kurangnya 6 bulan. Amun sudah sampai musim gawian banih kinak, banyak gawian, kaluku kada kasawatan bacari kayu apik. Kada bakayu kada baasap pang dapur. Kada baasap dapur...apa kada makanan pang jawapnya.

Bamasak di dapur kayu


80-BAMASAK.
     Baharik bamasak bukan kaya wahini, makai gas atau karan. Bahari bamasak samuwaan guna dapur atang atau dapur kayu. Bahari manjarang banyu, bamasak nasik, barandang lauk, samuwaan badapur kayu. Maka hirang pang buntut cirat, buntut kuantan, buntut rinjing, mapa ngitu ai, di tanggar ka api kayu ya am. Kada kisah pang ngitu, asalkan makanan nya masak, nyaman di makan. Saja banaran, bamasak nasik di dapur kayu lagi nyaman pada di dapur karan atau gas. Di dapur kayu ada bakarak, tu pang nang nyamannya, tambah lagi amun makan bakuah kari.
      Amun bamasak, kayu api kana cukup pang karingnyak, kada magan ba’al, mun kadak ngalih pang apik handak banyala, satutumat pajah, asap hak nang banyak, apiknya kadidak, tuhuk pang muntung maniup awan pancurung buluh. Bilang hirang pang jua muhak takana habu awan asap. Lubang hidung gin hirang pang jua, tahiut asap bamasak. Mapa ngitu ai, kaitu pang urang bahari ngalihnya hidup mangganal kan anak anak. Sungguh gin kaitu, kakanak bahari rajin rajin, bisa mangganaie kuitan di dapur. Amun kakanak wahini banyak dah nang kada taho bamasak kaya itu badapur kayu.

Rabu, 9 Mei 2012

Bakamih


79-BAKAMIH.
     Soal bakamih orang bahari kada kisah, kada payah ka jamban. Mun nang tuhaknya di palimbahan pamandian pang. Mun nang kakanakan ni, asal turun hajak dari rumah, bakamih hak di mana mana, pancuttakan hajak. Amun kulir turun katanah dari tingkap gin boleh hajak pancuttakan ke tanah.
     Lagi satu tampat istimewa pangamihan di palimbahan dapur, di tampat pambasuhan piring. Di situ memang ada lantai nang jarang sa ikit, hagan lubang pangamihan. Amun arik malam malam, nang tuhak gin bakamih di situ pang jua, nyaman pang, badangkak hajak, surrrrr ke pacirin di bawahnyak. Tu ada carita urang bahari, ada urang macal nang suka maintai bibinian bakamih di palimbahan dapur. Nahap banar pang maitihi dari bawah pacirin. Tu lah bahari, wahini kadidak lagi dah lukuk, rumah dapur nang batinggi kaitu, bakamih di pambasuhan, ka pacirin di bawahnya.

Bahira


78-BAHIRA.
      Jamban bahari kada kaya jamban urang wahini. Jamban bahari, nun jauh dari rumah, maniga rantai jauhnya. Mun handak bahira, kana ancapi pang bajalan manuju ka jamban. Amun sawat ambil huluk banyu satimba bawa tarus naik ka jamban. Amun kada kasawatan maka kainak am badudik bacibuk, hira akan huluk. Jamban bahari batihang tinggi 4 batang, siap batangga nak naik ka atas. Lantainya Cuma babarapa batang kayu hagan bajajak. Dindingnya guni banarai. Mun badangkak gin magunnai kalihatan muhak urangnya sapa nak bahira. Nyaman nang lain handak taho...eehhh ada urang bahira, hadangi huluk. Bahira tahinya guguran pang ka bawah, balungguk lungguk. Karimutan hulat tahi mahurung manggumpal tahik. Bah amun wahini asa galianan banar pang rasanya maitihi. Taga urang bahari saja haja, salamba hajak, kada kisah bahira kaya itu.

Banyu hagan nginum


77-BANYU HAGAN NGINUM.
    Kabanyakan rumah urang bahari musti ada basimpanan guri ganal, paling kurang gin sabuting. Mun nang tasugih tu ada dua atau tiga guri ganal ganal dirumahnyak. Tujuannya kada lain hagan manadah banyu hujan, banyu utama hagan nginuman. Kabanyakan urang bahari baulah rumah babumbung baanjung, jadinya ada tampat pancuran banyu hujan turun. Maka di situ pang maandak guri. Amun labat hujan, satumat jua panuh pang guri. Cari pang saadanya wadah hagan manadah banyu hujan, di ayan, di timba, di tong, di kuantan, napa hajak wadah nang hingkat di isisi banyu. Hujan bahari barasih banyunya, kada tacamar lagi. Hingkat hajak tarus di nginum kaitu. Kada payah di masaki. Tu pang urang bahari kadadak nang sakit parot, nginum banyu hujan. Hagan mandi gin boleh hajak, kada apa apa.
      Amun arik lawas kada hujan maka mawahnya ai, banyu hagan nginum handak habis. Bahari ada ai paip karajaan, taga jauh banar pang di kuala jalan ganal. Tapaksa pang maangukut bamutu atau babasikal, isi dalam tong. Kaitu pang kahidupan bahari, susah memang susah.

Sabtu, 5 Mei 2012

Baangkut banyu


76-BAANGKUT BANYU.
      Banyu hagan bamasak, hagan mambasuh piring, kana maangkut pang awan timba bawa bulik karumah. Bagilir pang ading baading. Sahari mau 10 timba. Tu gin kadang kadang kadak mayuk. Kolam banyu kadalah jauh banar, labih kurang sarantai jua am dari dapur. Taga tu gin lingu jua ai maangkut banyu. Amun ari patang lagilah kana banyaki saikit maangkut banyu, hagan habuan malam. Maalumlah malam kina kadap, lagi pun handak bakamih malam malam nyaman ditampat pambasuhan di dapur hajak, kada payah kaluar. Rumah bahari kabanyakkan nya tinggi tinggi. Dapur gin tinggi batihang. Jadi amun babasuh atau bakamih, kabawah barumahan dapur pang luncurnyak, ada pacirin di bawahnya. Maka hirang banyunyak. Ehh hai, amun wahini asa galianan pang malihat. Taga urang bahari kada kisah samuwaan tu.